महाभारतम्

परिचयः

अयं ग्रन्थः पद्यात्मकः अस्ति। अस्मिन् ग्रन्थे एकलक्षं श्लोकाः सन्ति। अष्टादशपर्वाणि सन्ति। अत्र कौरवपाण्डवयोः च युद्धस्य एव वर्णनं नास्ति अपि तु अत्र तात्कालिक-सामाजिकजीवनस्य तथा च शाश्वतसद्-धर्मस्य वर्णनं कृतम् अस्ति। अयं ग्रन्थः एकम् ऐतिहासिक-महाकाव्यम् अस्ति। महाभारतेन कामार्थमोक्षाश्च प्राप्तुं शक्यन्ते। रचनाकारः महर्षिः वेदव्यासः अस्ति। रचनाकालः 600 ख्रीष्टाब्दस्य पूर्वं स्वीक्रियते। श्रीमद्भगवद्गीता, अनुगीता, विष्णुसहस्रनाम-भीष्मस्तवराज-गजेन्दमोक्षाः च पञ्चरत्नानि महाभारताद् एव उद्धृतानि सन्ति। महाभारतस्य कृते पञ्चमवेद इति कथ्यते। कथ्यते महाभारतस्य विकासः जय-भारताभ्यां सह अभवत्। जय-महाकाव्ये 8800 श्लोकाः आसन्। भारते 2400 श्लोकाः आसन्। प्रकृतिवर्णनम् अपि सुस्पष्टं दृश्यते।