परिचयः
आयुर्वेदः चिकित्सासम्बन्धिशास्त्रम् अस्ति । अस्य इतिहासः सुदीर्घः अस्ति । अस्य शास्त्रस्य आदिमः सृष्टिकर्त्ता उपदेष्टा च ब्रह्मा अस्ति । आदौ अस्य शास्त्रस्य प्रयतनं देवलोके एव आसीत् , परन्तु शनैः शनैः इन्द्रादिदेवेभ्यः अस्य ज्ञानं प्राप्य ऋषिभिः अस्य प्रचारः प्रसारश्च मर्त्यलोके अपि कृतः । आयुर्वेदे शारीरिकज्ञानस्य विधयः उक्ताः सन्ति । इदं शास्त्रम् अतिप्रचीनं नित्यनवीनं च अस्ति । ऋग्वेदे अस्य जन्मदातृणां सूच्यां दिवोदास- भरद्वाजाशिवनीकुमारादीनाम् आचार्याणाम् ऋषीणां च उल्लेखः कृतः अस्ति , परम् अद्य एतेषां कृतयः न उपलभन्ते । अद्य समुपलब्धायुर्वेदग्रन्थेषु चरकर्षेः “चरकसंहिता ” एव सर्वप्राचीना अस्ति ।
- 1.चरकसंहिता
- 2.भावप्रकाशसंहिता
- 3.भेलसंहिता
- 4.शार्ङ्गधरसंहिता
- 5.सुश्रुतसंहिता
- 6.हारीतसंहिता
- 7.माधवनिदानम्
- 8.अष्टाङ्गहृदयम् (वाग्भट्टविरचितम्)
- 9.कौमारभृत्यम् वा वृद्धजीवकीयं तन्त्रम् (काश्यपविरचितम्)
राजनिघण्टुः (श्रीमन्नरहरिपण्डित) श्रीनित्यबोधविद्यारत्नभट्टाचार्य्येण (कः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
शार्ङ्गधरसंहिता (श्रीशार्ङ्ग धरेण) श्रीनित्यबोधविद्यारत्नभट्टाचार्य्येण (कः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
रसरन्तसमुच्चयः (श्रीमहाग्भटाचार्यविरचितः) वापट इत्युपनामकेन विनायकसूनुना कृष्णरावशर्मणा संशोधितम्पालकाप्यमुनिविरचितम्, (महादेव चिमणाजी आपटे), आनन्दाश्रममुद्रणालये आयसाक्षरैमुद्रयित्वा प्रकाशितम् (बः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
हस्त्यायुर्वेदः (पालकाप्यमुनिविरचितम्), शिवदत्तशर्मणा संशोधितम् (महादेव चिमणाजी आपटे), आनन्दाश्रममुद्रणालये आयसाक्षरैमुद्रयित्वा प्रकाशितम् (बः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
वृन्दमाधवापरनामा सिद्धयोगः (श्रीमद्वृन्दप्रणीतः), श्रीकण्ठदत्तविरचितव्याख्याकुसुमावल्याख्यटीकासमेतः, (महादेव चिमणाजी आपटे), आनन्दाश्रममुद्रणालये आयसाक्षरैमुद्रयित्वा प्रकाशितम् (बः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
रजनिघण्टुसहितो धन्वन्तरीयनिघण्टुः एतत्पुस्तकं वे० शा० रा० रा० “पुरन्दरे” इत्युपनामकैर्विठ्ठलात्मजैर्वैद्यनारायणशर्मश्रिः शंशोधितम् (हरि नारायण आपटे) आनन्दाश्रममुद्रणालये आयसाक्षरैमुद्रयित्वा प्रकाशितम् (बः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
शार्ङ्गधरसंहिता (दामोदर-सूनुना श्रीशार्ङ्ग धरेण) शीजीवानन्द-विद्यासागर-भट्टाचार्य्येण (कः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org
सुश्रुतः (सुत्रनिदानशरीरचिकित्साकल्पोत्तरकल्पित) श्रीमज्जीवानन्दविद्यासागरभट्टाचार्य्येण (कः)
सौजन्यम् स्रोतश्च—archive.org