आयुर्वेदः

परिचयः

आयुर्वेदः चिकित्सासम्बन्धिशास्त्रम् अस्ति । अस्य इतिहासः सुदीर्घः अस्ति । अस्य शास्त्रस्य आदिमः सृष्टिकर्त्ता उपदेष्टा च ब्रह्मा अस्ति । आदौ अस्य शास्त्रस्य प्रयतनं देवलोके एव आसीत् , परन्तु शनैः शनैः इन्द्रादिदेवेभ्यः अस्य ज्ञानं प्राप्य ऋषिभिः अस्य प्रचारः प्रसारश्च मर्त्यलोके अपि कृतः । आयुर्वेदे शारीरिकज्ञानस्य विधयः उक्ताः सन्ति । इदं शास्त्रम् अतिप्रचीनं नित्यनवीनं च अस्ति । ऋग्वेदे अस्य जन्मदातृणां सूच्यां दिवोदास- भरद्वाजाशिवनीकुमारादीनाम् आचार्याणाम् ऋषीणां च उल्लेखः कृतः अस्ति , परम् अद्य एतेषां कृतयः न उपलभन्ते । अद्य समुपलब्धायुर्वेदग्रन्थेषु चरकर्षेः “चरकसंहिता ” एव सर्वप्राचीना अस्ति ।

• 1.चरकसंहिता
• 2.भावप्रकाशसंहिता
• 3.भेलसंहिता
• 4.शार्ङ्गधरसंहिता
• 5.सुश्रुतसंहिता
• 6.हारीतसंहिता
• 7.माधवनिदानम्
• 8.अष्टाङ्गहृदयम् (वाग्भट्टविरचितम्)
• 9.कौमारभृत्यम् वा वृद्धजीवकीयं तन्त्रम् (काश्यपविरचितम्)